De undercut is een cruciale strategie in de Formule 1 waarbij een coureur eerder naar de pits gaat dan zijn directe concurrent om een positievoordeel te behalen. Deze tactiek wordt ingezet wanneer inhalen op de baan lastig is, zoals op smalle circuits als Monaco of Singapore.
Door eerder te stoppen en op verse banden snellere rondetijden te rijden, kan een coureur zijn rivaal passeren zodra die later zijn pitstop maakt.
Data en simulaties spelen een belangrijke rol bij strategische beslissingen, waaronder de timing van undercut pogingen, daarom gebruiken teams geavanceerde software om verschillende scenario’s door te rekenen en de optimale strategie te bepalen. Deze houden rekening met een aantal factoren:
- Weersomstandigheden en baantemperatuur
- Bandenslijtage van eigen auto en concurrenten
- Verwachte rondetijden op verschillende bandencompounds
- Verkeerssituaties op de baan
- Kans op safety car-periodes
Het succes van een undercut hangt af van factoren als de staat van de banden, het tempo van de pitstop en de snelheid waarmee de coureur zijn nieuwe banden op temperatuur krijgt. Teams zetten deze strategie in om posities te winnen zonder risico’s te nemen bij directe inhaalacties op de baan.
De wiskunde achter een undercut
Wanneer een coureur besluit de undercut toe te passen, gaat hij eerder naar de pits dan zijn directe concurrent. Het doel is om op nieuwe banden een of meerdere snelle ronden te rijden, terwijl de tegenstander nog op oude rubber rondrijdt. Dit verschil in rondetijden kan oplopen tot wel twee seconden per ronde, afhankelijk van de bandenslijtage en het circuit.
De effectiviteit van de undercut hangt sterk af van de zogenaamde ‘outlap’ – de ronde waarin de coureur de pitstraat verlaat en terugkeert op het circuit.
Een perfecte outlap is essentieel om maximaal profijt te trekken uit de verse banden. Hierbij speelt niet alleen de pure snelheid een rol, maar ook het vermogen van de coureur om de nieuwe banden snel op de juiste werktemperatuur te krijgen.
| Aspect | Undercut | Overcut |
|---|---|---|
| Timing | Eerder pitten | Later pitten |
| Doel | Positiewinst door snelle outlap | Positiebehoud/winst door langere stint |
| Risico | Verkeer op baan, koude banden | Bandenslijtage, verlies positie |
| Ideale omstandigheden | Vrije baan na pitstop | Goede bandenbeheer, langzame outlap concurrent |
Als de timing niet perfect is of als er onvoorziene omstandigheden optreden, zoals verkeer op de baan, kan de tactiek averechts werken. In het slechtste geval verliest de coureur die de undercut probeert juist posities in plaats van ze te winnen
Monaco is hiervan het meest extreme voorbeeld waarbij een undercut interessant is, waar de smalle straten en krappe bochten het bijna onmogelijk maken om een tegenstander op pure snelheid te passeren. In zulke situaties is de undercut vaak de enige realistische manier om posities te winnen.
Races waar de undercut de doorslag gaf
Een van de meest memorabele voorbeelden vond plaats tijdens de Grand Prix van Singapore in 2019. Sebastian Vettel, die op dat moment voor Ferrari reed, bevond zich op de derde plaats achter zijn teamgenoot Charles Leclerc en Lewis Hamilton van Mercedes. Ferrari besloot Vettel als eerste naar binnen te halen voor verse banden, terwijl Leclerc en Hamilton nog buiten bleven.
Vettel’s outlap op nieuwe banden was zo indrukwekkend snel dat hij niet alleen Hamilton wist te passeren, maar ook zijn teamgenoot Leclerc.
Deze undercut-manoeuvre stelde Vettel in staat om de leiding in de race over te nemen, wat uiteindelijk resulteerde in zijn 53e en laatste Formule 1-overwinning.
Een andere succesvolle undercut-strategie vond plaats tijdens de Grand Prix van Hongarije in 2023. Max Verstappen, startend vanaf de tweede positie, gebruikte de undercut om de leiding over te nemen van polesitter Lewis Hamilton.
Door eerder dan Hamilton te stoppen en vervolgens bliksemsnelle rondetijden neer te zetten op zijn nieuwe banden, wist Verstappen een voorsprong op te bouwen die hij niet meer uit handen gaf.
De effectiviteit van een undercut-strategie hangt sterk af van de kenmerken van het circuit waarop geracet wordt. Sommige banen lenen zich beter voor deze tactiek dan andere.
| Circuit | Undercut-potentieel | Reden |
|---|---|---|
| Monaco | Hoog | Smal, moeilijk inhalen |
| Hungaroring | Hoog | Bochtig, weinig inhaalmogelijkheden |
| Monza | Laag | Hoge snelheden, veel inhaalkansen |
| Spa-Francorchamps | Gemiddeld | Mix van snelle en technische secties |
De menselijke factor bij een undercut
Ondanks alle technologische vooruitgang blijft de menselijke factor cruciaal in het succes van een undercut. Coureurs moeten in staat zijn om:
- Snel op temperatuur te komen met nieuwe banden
- Consistent snelle rondetijden te rijden in vrije lucht
- Effectief om te gaan met verkeer tijdens de in- en outlap
De vaardigheid en ervaring van een coureur kunnen het verschil maken tussen een succesvolle undercut en een mislukte poging.
“Technologie kan ons helpen bij het maken van beslissingen, maar uiteindelijk is het de coureur die het verschil maakt. Een perfecte undercut vereist niet alleen een goede strategie, maar ook een coureur die precies weet hoe hij het maximale uit de situatie kan halen.”
Aanvullend varieert de effectiviteit sterk per circuit. Sommige banen lenen zich beter voor deze strategie dan andere. Factoren die hierbij een rol spelen zijn:
| Factor | Invloed op undercut |
|---|---|
| Baanlengte | Langere banen bieden meer tijd voor een undercut om effect te hebben |
| Pitstraatlengte | Kortere pitstraten verminderen het tijdverlies bij een pitstop |
| Bandenslijtage | Hoge slijtage maakt een undercut potentieel effectiever |
| Inhaalmogelijkheden | Minder inhaalmogelijkheden verhogen de waarde van een undercut |
