De Formule 1-kwalificatie is een cruciaal onderdeel van het raceweekend waarin coureurs strijden om de beste startpositie voor de Grand Prix. Het kwalificatieformat bestaat uit drie sessies: Q1, Q2 en Q3.
In Q1 rijden alle twintig coureurs gedurende achttien minuten, waarna de vijf langzaamsten afvallen. Q2 duurt vijftien minuten met vijftien overgebleven coureurs, waarvan opnieuw de vijf traagsten uitvallen.
In de laatste sessie, Q3, strijden de tien snelste coureurs twaalf minuten lang om de pole position. De snelste rondetijd in Q3 bepaalt wie vanaf de eerste startpositie mag vertrekken, gevolgd door de overige negen coureurs op basis van hun snelste tijd.
De uitslag van de kwalificatie vormt de startopstelling voor de race, tenzij er gridstraffen worden uitgedeeld.
“De kwalificatie is de belangrijkste training voor de coureurs. Tijdens de kwalificatie wordt de startopstelling voor de race van zondag bepaald,” aldus een expert in de Formule 1.
Het format van de kwalificatiesessie
De Formule 1-kwalificatie is een intense strijd tegen de klok, waarin coureurs en teams alles op alles zetten om de snelste rondetijd neer te zetten. Het huidige format, dat sinds 2006 in gebruik is met enkele kleine aanpassingen, bestaat uit drie sessies die elkaar snel opvolgen.
Q1, de eerste sessie, duurt achttien minuten en alle twintig coureurs nemen hieraan deel. In deze fase mogen de coureurs zoveel ronden rijden als ze willen, maar alleen de snelste rondetijd telt voor de uitslag. Na afloop van Q1 vallen de vijf langzaamste coureurs af en zij zullen de race starten vanaf de posities zestien tot en met twintig.
| Situatie | Gevolg |
|---|---|
| Geen tijd in Q1 | Achteraan starten, afhankelijk van stewards’ beslissing |
| Geen tijd in Q2 | Start als 15e (of lager bij meerdere gevallen) |
| Geen tijd in Q3 | Start als 10e (of lager bij meerdere gevallen) |
| Buiten 107% in Q1 | Mogelijk uitsluiting, tenzij anders beslist door stewards |
Een belangrijk aspect van Q1 is de 107%-regel. Deze regel stelt dat coureurs binnen 107% van de snelste tijd in Q1 moeten blijven om deel te mogen nemen aan de race. Deze regel is ingevoerd om te voorkomen dat extreem langzame auto’s een gevaar vormen op de baan.
In de praktijk wordt deze regel echter zelden strikt toegepast, tenzij een coureur ook in de vrije trainingen ver onder de maat presteert.
Na een korte pauze begint Q2, die vijftien minuten duurt. De vijftien overgebleven coureurs starten deze sessie met een schone lei; alle tijden uit Q1 worden geschrapt. Opnieuw vallen na afloop de vijf langzaamste coureurs af, die de race zullen starten vanaf de posities elf tot en met vijftien.
Hoe de posities bepaald worden
De startposities voor de Formule 1-race worden bepaald door de prestaties van de coureurs tijdens de kwalificatiesessies. Het proces is ontworpen om de snelste auto’s vooraan op de grid te plaatsen, wat vaak leidt tot spannende races en strategische overwegingen voor de teams.
In Q3, ook wel bekend als de ’top 10-kwalificatie’, gaan de tien snelste coureurs de strijd met elkaar aan voor de felbegeerde pole position.
Deze sessie duurt twaalf minuten en de coureurs zetten alles op alles om de snelste rondetijd neer te zetten. De coureur die aan het einde van Q3 de snelste tijd heeft neergezet, mag de race vanaf de eerste startpositie beginnen, mits er geen gridstraffen van toepassing zijn.
| Kwalificatiesessie | Duur | Deelnemers | Eliminatie |
|---|---|---|---|
| Q1 | 18 min | 20 coureurs | 5 langzaamste |
| Q2 | 15 min | 15 coureurs | 5 langzaamste |
| Q3 | 12 min | 10 coureurs | Geen |
De overige negen coureurs in Q3 worden gerangschikt op basis van hun snelste rondetijden, wat resulteert in de startposities twee tot en met tien. De coureurs die in Q2 zijn afgevallen, starten vanaf de posities elf tot en met vijftien, terwijl de coureurs die in Q1 zijn geëlimineerd de laatste vijf startposities innemen.
Een coureur die bijvoorbeeld pole position heeft behaald maar een gridstraf van vijf plaatsen krijgt, zal vanaf de zesde positie starten. In zo’n geval schuiven de coureurs die oorspronkelijk op de posities twee tot en met zes zouden starten, een plaats naar voren.
“Mocht de coureur die poleposition heeft getraind een gridstraf van bijvoorbeeld vijf plaatsen krijgen, dan start diegene vanaf P6. Logischerwijs schuiven de coureurs die plaatsen twee tot en met zes trainden, door naar de plekken één tot en met vijf,” legt een Formule 1-analist uit.
Wat gebeurt er bij een rode vlag of andere onderbrekingen?
Tijdens de kwalificatie kunnen verschillende incidenten leiden tot onderbrekingen, waarvan de rode vlag de meest ingrijpende is. Een rode vlag wordt getoond wanneer er een ernstig incident op de baan is, zoals een zware crash of onveilige weersomstandigheden, waardoor het onmogelijk is om veilig door te rijden
Wanneer een rode vlag wordt getoond, moeten alle coureurs onmiddellijk hun snelheid verminderen en langzaam terugkeren naar de pitstraat. De sessietijd wordt stilgezet op het moment dat de rode vlag wordt getoond. Afhankelijk van de ernst van het incident en de tijd die nodig is om de baan op te ruimen, kan de sessie voor langere tijd onderbroken worden.
Na het opheffen van de rode vlag situatie, wordt de sessie meestal hervat met de resterende tijd op de klok. Dit betekent dat als er bijvoorbeeld nog vijf minuten over waren toen de rode vlag werd getoond, de coureurs nog vijf minuten hebben om hun rondetijden te verbeteren zodra de sessie wordt hervat.
In het geval van minder ernstige incidenten kan een gele vlag worden getoond in een specifieke sector van het circuit. Dit betekent dat coureurs hun snelheid moeten verminderen en niet mogen inhalen in dat gedeelte van de baan.
Rondetijden die worden neergezet onder gele vlag condities kunnen worden geschrapt door de wedstrijdleiding, omdat coureurs geacht worden te vertragen.
Onderbrekingen tijdens de kwalificatie kunnen een aanzienlijke impact hebben op de strategie van teams. Een rode vlag kan bijvoorbeeld de plannen van een team voor een laatste snelle ronde in de war sturen, wat kan leiden tot onverwachte resultaten in de startopstelling.
De rol van banden en strategie tijdens kwalificatie
De bandenstrategie speelt een cruciale rol tijdens de kwalificatie en heeft directe invloed op de prestaties van de coureurs. Teams moeten zorgvuldig overwegen welke banden ze gebruiken en wanneer, om de beste rondetijden neer te zetten zonder hun kansen voor de race te compromitteren
Voorheen was er een regel die stelde dat de top tien coureurs verplicht waren om de race te starten op de banden waarmee ze hun snelste rondje in Q2 hadden gereden.
| Bandencompound | Voordelen | Nadelen |
|---|---|---|
| Soft | Snelste rondetijden | Snelle slijtage |
| Medium | Goede balans | Minder pieksnelheid |
| Hard | Langste levensduur | Minste grip |
Dit leidde vaak tot interessante strategische beslissingen, waarbij sommige teams ervoor kozen om Q2 op een harder compound te rijden om een voordeel te hebben aan het begin van de race, ten koste van hun kwalificatiepositie.
Sinds 2022 is deze regel echter afgeschaft en hebben alle teams een vrije bandenkeuze voor de start van de race. Dit heeft de strategische overwegingen tijdens de kwalificatie veranderd, maar niet verminderd.
Teams moeten nog steeds beslissen hoeveel sets van welke compounds ze willen gebruiken tijdens de kwalificatie, wetende dat elke gebruikte set niet meer beschikbaar is voor de race. De keuze van banden tijdens de kwalificatie wordt beïnvloed door verschillende factoren:
- Baantemperatuur
- Weersomstandigheden
- Verwachte racestrategie
- Positie van het team in het veld
Teams met snellere auto’s kunnen het zich vaak veroorloven om Q1 en mogelijk Q2 op hardere compounds te rijden, waardoor ze verse sets van de zachtste (en snelste) banden overhouden voor Q3 en de race. Middenvelders en achterhoedeauto’s moeten mogelijk al vroeg in de kwalificatie de zachtste banden inzetten om door te gaan naar de volgende sessie.
“Sinds 2022 is deze regel echter afgeschaft en hebben de teams een vrije bandenkeuze,” bevestigt een Formule 1-expert, verwijzend naar de oude regel die de bandenkeuze voor de top tien beperkte.
Parc Fermé en betekenis voor de auto’s na de kwalificatie
Parc Fermé is een cruciaal concept in de Formule 1 dat een grote invloed heeft op hoe teams hun auto’s kunnen voorbereiden en aanpassen tussen de kwalificatie en de race. De term ‘Parc Fermé’ is Frans voor ‘gesloten park’ en verwijst naar een beveiligde en gecontroleerde omgeving waar de Formule 1-auto’s worden gestald onder strikt toezicht van de FIA-officials.
De Parc Fermé-regels treden in werking zodra een auto de pitstraat verlaat tijdens Q1. Vanaf dat moment mogen teams slechts minimale aanpassingen aan de auto’s maken.
Deze beperkingen zijn bedoeld om te voorkomen dat teams speciale ‘kwalificatie-setups’ gebruiken die significant verschillen van hun race-setups, wat zou kunnen leiden tot oneerlijke voordelen. Onder de Parc Fermé-regels mogen teams de volgende aanpassingen doen:
- Banden verwisselen
- Brandstof bijvullen
- Remblokken vervangen
- Kleine aerodynamische aanpassingen aan de voorvleugel
Grotere wijzigingen, zoals het veranderen van de ophanging, versnellingsbak of motor, zijn niet toegestaan zonder toestemming van de FIA. Als een team dergelijke wijzigingen moet doorvoeren vanwege schade of mechanische problemen, moet de betreffende auto vanaf de pitstraat starten.
De Parc Fermé-regels blijven van kracht tot het begin van de formatieronde voor de race. Dit betekent dat teams zeer zorgvuldig moeten zijn in hun voorbereiding voor de kwalificatie, wetende dat de setup die ze kiezen ook geschikt moet zijn voor de race-omstandigheden van de volgende dag.
Deze regels zorgen ervoor dat de auto’s die we zien tijdens de kwalificatie in essentie dezelfde zijn als die aan de start van de race verschijnen, wat bijdraagt aan de eerlijkheid en transparantie van de sport.
Wat gebeurt er als een coureur geen tijd kan zetten?
In de Formule 1 kunnen zich situaties voordoen waarbij een coureur geen tijd kan neerzetten tijdens de kwalificatie. Dit kan gebeuren door technische problemen, crashes, of andere onvoorziene omstandigheden. De regels voorzien in dergelijke situaties om te bepalen hoe de startpositie van deze coureurs wordt vastgesteld.
Als een coureur geen tijd kan neerzetten in Q1, moet hij toestemming krijgen van de stewards om aan de race deel te nemen. Deze toestemming wordt meestal verleend als de coureur in eerdere sessies, zoals de vrije trainingen, heeft laten zien dat hij binnen de 107%-regel kan presteren.
De 107%-regel stelt dat coureurs binnen 107% van de snelste tijd in Q1 moeten blijven om deel te mogen nemen aan de race.
“Echter wordt deze regel soms niet gehandhaafd, zoals bij Logan Sargeant na de kwalificatie voor de Grand Prix van Bahrein in 2023,” merkt een Formule 1-commentator op, verwijzend naar de flexibele toepassing van de 107%-regel.
Als meerdere coureurs geen tijd hebben kunnen neerzetten, worden ze gerangschikt op basis van hun nummer. Dit betekent dat de coureur met het laagste nummer de hoogste startpositie krijgt van de coureurs zonder tijd.In het geval dat een coureur wel door Q1 komt maar in Q2 of Q3 geen tijd kan neerzetten, zal hij starten vanaf de laatste positie in die sessie.
Bijvoorbeeld, als een coureur in Q3 geen tijd neerzet, zal hij als tiende starten (ervan uitgaande dat alle andere coureurs in Q3 wel een tijd hebben neergezet). Gridstraffen zijn nog steeds van toepassing, zelfs als een coureur geen tijd heeft kunnen neerzetten.
Dit kan leiden tot situaties waarbij meerdere coureurs vanaf de achterkant van de grid moeten starten, waarbij degene die het laatst de straf heeft gekregen, helemaal achteraan start.
Deze regels zijn ontworpen om een eerlijke en veilige startopstelling te garanderen, zelfs in onvoorziene omstandigheden. Ze bieden een balans tussen het belonen van prestaties tijdens de kwalificatie en het erkennen van de realiteit dat technische problemen of ongelukken kunnen voorkomen dat een coureur zijn ware potentieel laat zien.
