Formule 1 coureurs en het bemachtigen van een superlicentie

De FIA superlicentie is een essentiële vergunning voor Formule 1-coureurs. Zonder deze licentie kunnen ze niet deelnemen aan F1-races of F1-auto’s besturen als testcoureur.

De licentie wordt uitgegeven door de FIA aan coureurs die aan strenge eisen voldoen, zoals een minimumleeftijd van 18 jaar, het behalen van een bepaald aantal punten in lagere raceklassen en het afleggen van een theorietest over F1-reglementen.

Dit puntensysteem vereist dat coureurs binnen drie jaar minimaal 40 punten verzamelen in erkende raceklassen. De kosten voor een superlicentie zijn aanzienlijk en verschillen per coureur, afhankelijk van hun prestaties in het voorgaande seizoen. Max Verstappen heeft eens gezegd:

“Het is absurd. Ik denk niet dat het correct is dat wij zo veel moeten betalen. Dat is in geen enkele andere sport zo. En er komen steeds meer races bij.” Hiermee benadrukt hij de hoge kosten van de superlicentie.

De superlicentie werd in de jaren ’90 geïntroduceerd en is sindsdien verschillende keren aangepast. Een belangrijke wijziging was de invoering van de minimumleeftijdsregel, vooral na Verstappen’s debuut op 17-jarige leeftijd. De licentie fungeert als een kwaliteitsgarantie en veiligheidsmaatregel, zodat alleen bekwame en ervaren coureurs aan F1-races deelnemen.

Puntenvereisten voor een superlicentie

Het verkrijgen van een FIA superlicentie is een complexe en veeleisende procedure. Deze licentie wordt beschouwd als het hoogst haalbare ‘rijbewijs’ in de autosport en is cruciaal voor iedere coureur die in de koningsklasse wil racen.

Om in aanmerking te komen voor een superlicentie, moeten coureurs aan strenge criteria voldoen. Ten eerste is er de minimumleeftijd van 18 jaar, ingesteld na Verstappen’s debuut. De FIA vond dit te jong en wilde gevaarlijke situaties voorkomen die voortkomen uit de deelname van zeer jonge en onervaren coureurs.

Daarnaast moeten aspirant-F1-coureurs beschikken over een International Grade A-wedstrijdlicentie en een geldig rijbewijs. Ook moeten ze slagen voor een theorietest van de FIA over de sportieve codes en reglementen van de Formule 1. Dit zorgt ervoor dat coureurs goed op de hoogte zijn van de complexe regels binnen de sport.

Een ander belangrijk punt is dat coureurs minimaal 80 procent van twee volledige seizoenen in een single seater-kampioenschap moeten hebben voltooid. Dit zorgt ervoor dat ze voldoende ervaring opdoen in competitieve racesituaties voordat ze de stap naar de Formule 1 maken.

Het puntensysteem voor de superlicentie

Het puntensysteem dat de FIA hanteert is cruciaal voor het kwalificatieproces van Formule 1-coureurs. Het systeem zorgt ervoor dat alleen de meest getalenteerde en ervaren coureurs de kans krijgen om op het hoogste niveau te racen. Binnen drie jaar moeten coureurs minimaal 40 punten verzamelen in erkende raceklassen.

Deze punten kunnen worden verdiend in verschillende kampioenschappen, waarbij prestaties in hogere klassen meer punten opleveren. Hier is hoe het puntensysteem eruitziet:

• Formule 2 kampioenschap: 40 punten voor de winnaar
• Formule 3 kampioenschap: 30 punten voor de winnaar
• IndyCar Series: 40 punten voor de winnaar
• Formula E kampioenschap: 30 punten voor de winnaar
• DTM/Super Formula: 20 punten voor de winnaar

Deze structuur moedigt coureurs aan om zich te bewijzen in competitieve raceklassen voordat ze de stap naar de Formule 1 maken. Zoals de FIA het uitlegt:

“Een coureur die minimaal vijf keer in de top drie van een GP2-race eindigde in de afgelopen twee jaar komt bijvoorbeeld in aanmerking voor een superlicentie.”

Naast het behalen van de vereiste punten, moeten coureurs ook minimaal 300 kilometer hebben afgelegd in een representatieve Formule 1-auto. Dit kan tijdens officiële F1-sessies of goedgekeurde tests. Deze eis helpt coureurs om vertrouwd te raken met de unieke eigenschappen van een Formule 1-auto voordat ze aan hun eerste Grand Prix deelnemen.

Kosten en verlenging van de superlicentie

De kosten voor een superlicentie zijn aanzienlijk en kunnen een grote impact hebben op de carrière van een coureur. De kosten bestaan uit een basisbedrag en een variabel deel dat afhankelijk is van de prestaties van de coureur in het voorgaande seizoen.

Het basisbedrag voor een superlicentie bedraagt €10.400, wat elke coureur moet betalen om actief te kunnen zijn in het volgende Formule 1-seizoen. Daarbovenop komt een extra bedrag van €2.100 voor elk gescoord punt in het vorige seizoen. Dit leidt ertoe dat succesvolle coureurs veel meer betalen voor hun licentie dan minder succesvolle coureurs.

Een voorbeeld is de situatie van Max Verstappen voor het seizoen 2024. Na zijn recordjaar in 2023, waarin hij 19 van de 22 races won en 575 punten scoorde, moet hij meer dan een miljoen euro betalen voor zijn superlicentie:

Deze hoge kosten hebben geleid tot kritiek van coureurs, waaronder Verstappen, die het systeem “absurd” noemt en opmerkt dat zo’n kostenstructuur in geen enkele andere sport voorkomt.

Coureurs die in de voorgaande drie seizoenen al een superlicentie hadden, kunnen hun licentie vereenvoudigd verlengen. Dit verklaart waarom coureurs zoals Fernando Alonso, ondanks het missen van enkele seizoenen, terug konden keren in de Formule 1 zonder het volledige kwalificatieproces opnieuw te doorlopen.

Het is belangrijk te weten dat de superlicentie jaarlijks moet worden verlengd. De FIA kan een licentie intrekken als een coureur herhaaldelijk betrokken is bij gevaarlijke incidenten of niet voldoet aan de gedragsnormen die van Formule 1-coureurs worden verwacht.

Uitzonderingen en speciale gevallen

Hoewel het superlicentiesysteem van de FIA strikt is om kwaliteit en veiligheid te waarborgen, zijn er situaties waarin uitzonderingen worden gemaakt. Deze flexibiliteit is belangrijk om rekening te houden met unieke omstandigheden en om potentieel talent niet te belemmeren.

Een voorbeeld van een speciale regeling is de introductie van de superlicentie voor vrije trainingen in 2019. Deze licentie stelt teams in staat om tijdens vrije trainingen gebruik te maken van coureurs uit hun opleidingsprogramma.

Om in aanmerking te komen voor deze licentie, moeten coureurs in de laatste drie jaar minimaal 25 punten hebben verdiend of aan minimaal zes Formule 2-races hebben deelgenomen. Deze regeling biedt verschillende voordelen:

• Teams kunnen jonge coureurs evalueren in een echte F1-omgeving.
• Coureurs kunnen ervaring opdoen en werken aan de vereiste 300 testkilometers.
• Het biedt een tussenweg voor coureurs die nog niet aan alle criteria voor een volledige superlicentie voldoen.

In uitzonderlijke gevallen kan de FIA ook discretionaire bevoegdheid uitoefenen bij het toekennen van superlicenties. Dit kan gebeuren wanneer een coureur niet aan alle formele criteria voldoet, maar wel uitzonderlijk talent heeft aangetoond of onder bijzondere omstandigheden heeft geracet. De FIA verduidelijkt:

“Coureurs die deelnemen aan de IndyCar Series komen in aanmerking voor een superlicentie als ze in de eindklassering bij de top 4 zijn geëindigd.”

Het is belangrijk te benadrukken dat deze uitzonderingen zelden worden gemaakt en dat de FIA zorgvuldig omgaat met het verlenen van dispensaties om de integriteit van het systeem te waarborgen.

Bekende voorbeelden en controverses

De Formule 1 kent verschillende gevallen waarin coureurs moeilijkheden ondervonden bij het verkrijgen of behouden van hun superlicentie. Deze situaties hebben vaak geleid tot discussies over de eerlijkheid en effectiviteit van het systeem.

Een spraakmakend geval was dat van Max Verstappen, wiens debuut op 17-jarige leeftijd in 2015 leidde tot een herziening van de regels en de invoering van de minimumleeftijd van 18 jaar. Hoewel zijn talent onbetwistbaar was, zorgde zijn jonge leeftijd voor zorgen over de veiligheid en rijpheid van zeer jonge coureurs.

Een ander opmerkelijk geval was dat van Yuji Ide in 2006. Zijn superlicentie werd ingetrokken na slechts vier races door een reeks incidenten, inclusief een botsing met Christijan Albers tijdens de Grand Prix van San Marino. Dit laat zien hoe de FIA kan ingrijpen als een coureur niet voldoet aan de verwachte veiligheidsnormen, zelfs nadat een superlicentie is verleend.

“Na een reeks incidenten in de eerste races van het seizoen raakte Ide betrokken bij een botsing met Albers, waardoor hij niet meer in F1 kon racen,” aldus een verslag van het incident.

Recenter hebben coureurs zoals Nikita Mazepin en Colton Herta de aandacht gevestigd op de complexiteit van het puntensysteem. Mazepin’s toetreding tot de Formule 1 in 2021 leidde tot discussies over de balans tussen financiële bijdragen aan teams en de noodzaak van bewezen racevaardigheid.

Herta’s situatie in 2022, waarin hij ondanks zijn succes in de IndyCar Series niet genoeg punten had verzameld voor een superlicentie, leidde tot vragen over hoe prestaties in niet-Europese raceklassen worden gewaardeerd.